Ekspozycja w psychoterapii cz.2
Ogólne wytyczne dla procedury ekspozycji:
Prawdopodobnie żadna inna technika terapeutyczna nie jest tak źle oceniana, jak podejście oparte na ekspozycji. Technika wydaje się na pozór prosta, jednak większość terapeutów może obserwować problemy w jej zastosowaniu. Wyzwaniem staje się upewnienie, że klient otrzymał odpowiednią „dawkę” wystawienia się na lęk. Wielu pacjentów poddaje się po pierwszej lub drugiej próbie wystawienia się na ekspozycję, więc doświadczają oni zazwyczaj podwyższenia, a nie obniżenia poziomu lęku. Powyższe kwestie muszą być wzięte pod uwagę przy palnowaniu ekspozycji (szerzej piszą o tym: Antony, Swinson (2000), Craske, Barlow (2001), Foa, Rothbaum 1998))
Uzasadnienie i planowanie:
Terapeuta poznawczy wyjaśnia, na czym polega efektywność procedury ekspozycji, która prowadzi do ukierunkowanego doświadczenia z informacjami, że może doprowadzić to do podważenia lękowej oceny i przekonań. Podkreśla się tu, że uczenie się z eksperymentu daje znacznie większy efekt w zmianie opartego na emocjach myślenia, niż logiczna perswazja. Aczkolwiek niektórzy klienci mogą być sceptycznie nastawieni odnośnie terapeutycznych korzyści, podkreślając, że oni właśnie napotykają lękowe sytuacje i nadal utrzymuje się lęk. To potencjalne zastrzeżenie powinno zostać poddane dyskusji, by wykazać różnice między naturalnie występującą ekspozycją, a teoretyczną ekspozycją. W tabeli 1 występuje lista pewnych różnic między naturalną, a terapeutyczną ekspozycją, podkreśloną przez Antonego i Swinsona (2000a).
Tabela 1.
Różnice między naturalnie występującą ekspozycją oraz terapeutyczną ekspozycją;
Naturalnie występująca ekspozycja | Terapeutyczna ekspozycja |
Nieprzewidziana i nieusystematyzowana; | Przewidziana, zaplanowana i usystematyzowana; |
Krótkie trwanie – przewidziana porażka; | Przedłużone trwanie – przewidziany sukces |
Nieregularna i sporadyczna; | Regularna i powtarzalna; |
Informacje dotyczące zagrożenia – przesadne, informacje dotyczące bezpieczeństwa – ignorowane; | Informacje dotyczące zagrożenia – oszacowane, informacje dotyczące bezpieczeństwa – przetworzone; |
Nietolerancja lęku i podwyższone wysiłki kontroli lęku; | Wzrost tolerancji na lęk, redukowane wysiłki kontroli lęku; |
Poleganie na ucieczce i unikaniu | Eliminacja ucieczki i unikania |
Ważne jest, by świadome i dobrowolne ekspozycje na lęk odbywały się między sesjami terapeutycznymi (np. wykonywane były w porozumieniu terapeutą jako prace domowe), by były szeroko ustrukturyzowane i dobrze zaplanowane. Antony and Swinson (2000a) podkreślają, że osoby z lękiem panicznym winny przeprowadzać ekspozycje w mniej lękowe dla nich dni w porównaniu z dniami, gdy lęk u nich narasta. Jeśli ćwiczenie jest zaplanowane z wyprzedzeniem, zwiększy to ryzyko, że pacjent zaliczy swoją pracę domową do „złych dni”.
autorką powyższego tekstu jest Iwona Jeśka
